دکتر مصطفوی | Dr. Mostafavi

قبل از اینکه دیر شود بذر مرغوب بکارإِنَّما قَلبُ الحَدَثِ كَالارضِ الخاليَةِ ما اُلقىَ فيها مِن شَىْ ءٍ قَبِلَتهُدل نوجوان مانند زمين آماده است كه هر بذرى در آن افشانده شود، مى پذيرد.نامه 31 بخوانید, ...ادامه مطلب

مقاله کاربرد اصل مثبت در علم اصول و فقه (علمی پژوهشی)کاربرد اصل مثبت در علم اصول و فقهدرجه علمی: نشریه علمیدرجه علمی در دسته‌بندی سابق وزارت علوم: علمی پژوهشینویسندگان: الهام معزی نجف آبادی سید ابوالقاسم نقیبیمنبع: فقه و اصول سال پنجاه و یکم زمستان 1398 شماره 119اصل مثبت در ادبیات اصولی به استصحابی اطلاق می شود که آثار شرعی بر مؤدای آن به واسطه لوازم عقلی و عادی و اتفاقی (مثبتات) مترتب شود. اصولیان متقدم بر شیخ انصاری، مثبتات استصحاب را حجت می دانستند؛ اما مشهور اصولیان متأخر از ایشان، قائل به عدم حجیت اصل مثبت شدند. مبتنیی بودن بی اعتباری برخی از مسائل اصولی بر عدم اعتبار اصل مثبت و تأثیر این مسائل در فتاوای فقها، نشان از کاربرد وسیع این مسأله دارد. عدم حجیت اصل تأخر حادث و استصحاب عدم ازلی، عدم جواز اموری همانند ترتیب آثار فرد بر استصحاب کلی، ترتیب آثار مقتضا بر استصحاب عدم مانع در قاعده مقتضی و مانع و إثبات موضوع حکم به شکل مقیَّد با استصحاب جزء موضوع، جملگی به عدم حجیت اصل مثبت مربوط است.دانلود بخوانید, ...ادامه مطلب

الإمامُ الحسينُ عليه السلام: دَخَلتُ على رسول اللّه ِ صلى الله عليه و آله و عِندَهُ اُبَيُّ بنُ كَعبٍ، فقالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله: مَرحَبا بكَ يا أبا عبدِ اللّه ِيا زَينَ السَّماواتِ و الأرضِ، فقالَ لَهُ اُبَيٌّ: و كيفَ يكونُ يا رسولَ اللّه ِ زَينَ السّماواتِ و الأرضِ أحَدٌ غَيرُكَ؟! فقالَ لَهُ: يا اُبيُّ، و الّذي بَعَثَني بالحَقِّ نَبيّا إنّ الحُسينَ بنَ عليٍّ في السَّماءِ أكبَرُ مِنهُ في الأرضِ؛ فإنَّهُ مَكتوبٌ عَن يَمينِ العَرشِ: مِصباح هادٍ و سَفينَةُ نَجاةٍ.امام حسين عليه السلام: بر رسول خدا صلى الله عليه و آله وارد شدم اُبىّ بن كعب هم آنجا بود. رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: خوش آمدى اى ابا عبد اللّه! اى زيور آسمان ها و زمين. اُبىّ به ايشان عرض كرد: اى رسول خدا! چگونه ممكن است كسى جز شما زيور آسمان ها و زمين باشد؟ پيامبر به او فرمود: اُبىّ، سوگند به آنكه مرا به حق به پيامبرى برانگيخت، حسين بن على در آسمان بزرگتر و با عظمت تر از زمين است؛ زيرا در سمت راست عرش نوشته شده است: او چراغ هدايت و كشتى نجات است. [كمال الدين: 265/11] بخوانید, ...ادامه مطلب

تفسير القرآن الكريم (سید عبدالله شبر قرن13ق)تفسير القرآن الكريم (شبّر)، اثر سيد عبدالله شبّر (1242ق)، با تحقيق دكتر حامد حفى داود، يكى از تفسيرهاى ارزشمند معروف و مختصر قرآن، به زبان عربى مى‌باشد كه به نام مؤلف آن، معروف شده است.كتاب با مقدمه محقق آغاز و مباحث، دربردارنده تفسير تمام سور قرآن كريم بوده كه به ترتيب از سوره «حمد» آغاز و تا سوره «ناس» ادامه يافته است.گزارش محتوادر مقدمه محقق، ضمن ارائه زندگى‌نامه مرحوم شبر، به مطالب زير پرداخته شده است: اعجاز قرآن از جهات مختلف، جمع قرآن در مصحف واحد، قرائات مختلف، تفسير قرآن [۱]از جمله ويژگى‌هاى بارز اين تفسير، بحث‌هاى ادبى آن مى‌باشد. نكات ادبى قابل اشاره در اين تفسير گران‌بها، عبارتند از:لغت:الف) «أ لم تر إلى الملأ...»(بقره / 246)؛ نویسنده، كلمه «الملأ» را به «جماعة الأشراف (اشرافيان)» معنى كرده است.ب) «إن شرّ الدواب...»(انفال / 55)؛ وى در ذيل كلمه «الدواب» چنين نگاشته است: «ما دبّ على الأرض»؛ يعنى آنچه (هر جاندارى) كه بر روى زمين بجنبد و حركت كند.ج) «و ما ذلك على الله بعزيز»(ابراهیم / 20، فاطر / 17)؛ نيز كلمه «عزيز» را در اين آيه، به معناى «صعب» (سخت و دشوار) گرفته است [۲]صرف:الف) «و المطلقات يتربصن بأنفسهنّ ثلاثة قروء»(بقره / 228)؛ كلمه «قروء» بر اساس مفاد آيه كه بيانگر طهر و پاکى (از عادات ماهانه) است، مى‌بايست «أقراء» باشد؛ زيرا آيه مبيّن جمع قله مى‌باشد كه در زبان عربى، بر سه تا ده اطلاق شده است. وزن‌هاى اين جمع، چهار وزن است كه هيچ‌كدام بر وزن «فعول» نيست. مرحوم شبر در توجيه صرفى اين كلمه گفته است: «آوردن كلمه «قروء» كه بيانگر كثرت است و حال‌آنكه جمع در آيه، جمع قلت مى‌باشد و صيغه‌اش مى‌بايست «أقراء» (بر وزن أفعال) مى‌بو, ...ادامه مطلب

الوجوه و النظائر فی القرآن دامغانیالوجوه و النظائر لألفاظ كتاب الله العزيز، اثرى است منسوب به ابوعبدالله حسین بن محمد دامغانى (متوفى 478ق1085/م)، با تحقيق محمدحسن ابوالعزم زفيتى، پيرامون وجوه و نظاير در قرآن كه به زبان عربى و در قرن پنجم هجرى نوشته شده است.اين كتاب به اسامى متعددى ناميده شده است و نسخ گوناگونى از آن نيز در كتابخانه‌هاى دنيا موجود مى‌باشد. كارل بروكلمان معتقد است كه امام دامغانى صاحب دو كتاب به نام‌هاى «الزوائد و النظائر و فوائد البصائر» و «الوجوه و النظائر» مى‌باشد. خيرالدين زركلى نام اين كتاب را «الزوائد و النظائر في غريب القرآن» دانسته و عمر رضا كحاله «الزوائد و النظائر و فوائد البصائر». اسماعيل بغدادى نيز آن را «الزوائد و النظائر و فوائد البصائر» و «الوجوه و النظائر» معرفى كرده و ابن جوزى و سيد‌ ‎محمد مرتضى زبيدى آن را «الوجوه و النظائر» خوانده‌اند.[۱]نویسنده دليل تأليف كتاب خود را تأمل در «وجوه القرآن» مقاتل بن سليمان و نواقص و فروگذارى از بعض وجوه قرآن دانسته است.[۲]ساختاركتاب با سه مقدمه از ناشر، محقق و نویسنده آغاز شده است. نویسنده در كتاب خود وجوه مختلف 642 كلمه قرآنى را به ترتيب حروف معجم مورد بررسى قرار داده است و براى هر وجه، يك يا چند آيه قرآنى به‌عنوان شاهد ذكر كرده است.[۳]گزارش محتوادر مقدمه ناشر، به كتبى كه در موضوع اثر حاضر نوشته شده، اشاره گرديده است. از جمله اين كتب، عبارتند از: «الأشباه و النظائر في القرآن الكريم» اثر مقاتل بن سليمان بلخى (متوفى 150ق)؛ «تحصيل نظائر القرآن» تأليف حكيم ترمذى (متوفى 318ق)؛ «الأشباه و النظائر في الألفاظ القرآنية التي ترادفت مبانيها و تنوعت معانيها» اثر ثعالبى (متوفى 429ق) و.[۴]در مقدمه محقق، ضمن ذكر اسامى مختلف, ...ادامه مطلب

وجوه القرآن حیری نیسابوری - نیشابوریوجوه القرآن اثر اسماعیل بن احمد حیری نیشابوری، کتابی است پیرامون فهم معانی واژه‌های قرآن كه به زبان عربی و در قرن پنجم هجری نوشته شده است.کتاب با سه مقدمه از ناشر، محقق و مؤلف آغاز شده و مطالب کتاب دربردارنده مجموعا شش‌صد و سیزده واژه از واژگان قرآنی است که به ترتیب حروف الفبا در بیست‌وهشت کتاب و هر کتاب در چند باب مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.گزارش محتوادر مقدمه ناشر، ابتدا به تعریف مختصر علم وجوه القرآن پرداخته شده و سپس، به موضوع و اهمیت کتاب، اشاره شده است[۱].در مقدمه محقق، ابتدا به شرح‌حالی از نویسنده، ابن عباس، ابن سائب کلبی و مقاتل بن سلیمان ارائه گردیده و سپس، به موضوعات زیر، پرداخته شده است: بررسی علم وجوه و نظایر؛ تحلیل و کاوشی در کتاب؛ مقایسه این کتاب با سایر کتب نوشته شده در این موضوع و..[۲].در مقدمه مؤلف، توضیح مختصری پیرامون موضوع کتاب و شیوه چینش مطالب، ارائه شده است[۳].«وجوه و نظایر» از جمله علوم قرآنی است که از شاخه‌های تفسیر محسوب می‌شود. تفسیر دارای گرایش‌های متعددی از جمله روایی، ادبی، لغوی، فقهی، کلامی، فلسفی و... است. وجوه و نظایر در حوزه تفسیر لغوی قرار می‌گیرد. اهتمام غالب مفسران در تفسیرهای لغوی، بر شناخت و اجتهاد در لغت، ریشه، اشتقاق و شکل تغییرات آن‌ها است. در مباحث لغوی، یافتن معنای اصلی لغت و تطورات آن، مورد نظر است؛ چنانکه یافتن معنای لغت از سیاق کلام، از مهم‌ترین دریافت‌های مفسران لغوی است، توجه به کاربردهای متفاوت یک لغت در قرآن، توجه به مترادف، متضادها، غرایب، مجاز و حقیقت از جمله مباحث اجتهادی تفسیرهای لغوی است. در تفسیرهای لغوی، هم به معنای موضوع‌له و هم مستعمل‌فیه، پرداخته شده است[۴].نویسنده در ای, ...ادامه مطلب

اصل مثبت (اصول فقه)+استصحاب عدم نسخ+مثال - مشهور بین متأخرین این است که مثبتات اصول عملیه بر خلاف امارات حجت نیست.مراد از مثبتات اصول عملیه آثار شرعیه است که بر خود مجرای اصل مترتب نیست بلکه بر لوازم عقلیه مجرای اصل، مترتب می شود؛ مثل ریش درآوردن زید، موضوع صدقه باشد که استصحاب بقاء حیات زید برای اثبات وجوب صدقه مثبِت است؛ چون وجوب صدقه اثر حیات زید نیست بلکه اثر ریش در آوردن است که لازم عقلی یا عادی حیات زید است و مجرای اصل، حیات زید است، اما اثر شرعی بر لازم عقلی یا عادی حیات مترتب شده است. در این فرض گفته می شود که استصحاب حیات این اثر را اثبات نخواهد کرد و اصل مثبت خواهد بود.اما اگر خود استصحاب دارای یک اثر باشد نه مستصحب، با جریان اصل اثر مترتب خواهد شد؛ مرحوم صاحب کفایه در مورد اصل برائت فرموده است: «کل شیء لک حلال حتی تعرف انه حرام» اصل برائت در شبهات تحریمیه را اثبات می کند و به ضمیمه عدم فصل گفته می شود که اصل برائت در شبهات وجوبیه هم جعل شده است. برخی اشکال کرده اند که این تمسک به لوازم اصل است که ایشان در پاسخ فرموده اند: در این فرض تمسک به اصل ممنوع نیست؛ چون لازم خود حکم ظاهری به برائت در شبهات تحریمیه حکم ظاهری برائت در شبهات وجوبیه خواهد بود؛ چون عدم فصل حکم می کند بین دو حکم ظاهری تلازم است و لذا حکم ظاهری برائت در شبهات تحریمیه، مفاد اماره و حدیث «کل شی لک حلال» است و صحیحه «کل شیء لک حلال» اماره بر برائت در شبهات تحرمیه است و لازم برائت در شبهات تحریمیه، برائت در شبهات وجوبیه است.اما اینکه گفته شده است لوازم اصل حجت نیست؛ یعنی اثر شرعی مترتب بر لوازم عقلی و عادی مجرای اصل ثابت نخواهد شد. مثال فقهی آن این است که اگر در وجود مانع در اعضاء وضوء شک وجود داش, ...ادامه مطلب

معرفی تفسیر أبو السعود (إرشاد العقل السليم إلى مزايا القرآن الكريم)تفسیر ابی السعود کتابی است به زبان فارسی که مشتمل بر تأویل ابعاد مختلف آیات قرآن می‌‏باشد. این کتاب اثر محمد بن محمد بن مصطفی عمادی معروف به ابو السعود است و انتشارات دار إحیاء التراث العربی انتشار آن را به عهده داشته‌ است.[۱]دربارهٔ کتاب"ارشاد العقل السلیم إلی مزایا الکتاب الکریم» مشهور به "تفسیر أبی السعود" به زبان عربی، از قاضی ابی سعود محمد بن محمد بن مصطفی عمادی حنفی اشعری مذهب است که در سال ۸۹۳ (یا ۸۹۸ق) در روستایی در قسطنطنیه به دنیا آمد و نزد پدرش به تحصیل پرداخت و پس از فراغت از تحصیلات عالیه به مقام قضاء نائل آمد. او عمری را به تدریس و تعلیم و تألیف پرداخت. سرانجام در سال ۹۸۲ق در قسطنطنیه چشم از جهان فرو بست. "تفسیر ابی السعود" بعد از "الکشاف زمخشری" و "انوار التنزیل" بیضاوی، مشهورترین تفسیر قرآن از جهت ادبی و بلاغی و استواری در نثر به شمار می‌رود.منابع اساسی این تفسیر "الکشاف" و "انوار التنزیل" است. او قطعاً به "تفسیر طبری" و "صحاح سته" در ذکر احادیث تفسیری نیز توجه داشته و از آنها استفاده نموده است. "پرهیز شدید از نقل روایات اسرائیلیات"، "گزیده‌گویی" و "دقت در نکات ادبی و بلاغی"، "قلّت لفظ و کثرت معنی" و گاستواری در نثر" از مهمترین ویژگی‌های این تفسیر پر ارج است.اسلوب نگارش صحیح و بدون زوائد، این اثر را متمایز و برجسته نموده است. او در ضمن مقدمه‌ای بسیار ادیبانه و عالمانه، قلم شیوای موزون و مسجع خود را به نمایش گذاشته و هدف خود را از نگارش تفسیر با اسلوبی دقیق بیان داشته است. ابی‌السعود در بیان مفردات قرآن و اشتقاق لغات و مفاهیم آنها مخصوصاً در علوم بلاغی تخصص و تبحر ویژه‌ای دارد و در مسائل نح, ...ادامه مطلب

تفسیر آیه 69 سوره حج - اللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ - جواب استخارهخدا در روز قیامت میان شما در آنچه (با من) خلاف و نزاع می‌کردید حکم خواهد فرمود.برگزیده تفسیر نمونه«و خداوند روز قیامت در میان شما در آنچه اختلاف داشتید داوری می‌کند» (اللَّهُ, ...ادامه مطلب

مقاله علمی پژوهشی: کارکردهای تطبیقی مبحث حجیت اصول فقه در تفسیر قرآننویسندگان: دکتر سید عبد الله اصفهانی و آقای حسن رنجبرچکیده مقاله: اصول فقه و تفسیر قرآن مباحث مشترکی دارند که از تطبیق آنها می­, ...ادامه مطلب

امضاء و تأیید معصوم علیه السّلام نسبت به گفتار یا کرداری را تَقریر گویند و همچنین به تأیید و امضا هم تقریر می‌گویند. از تقریر به معنای نخست در اصول فقه سخن رفته است و از تقریر به معنای دوم به مناسبت د, ...ادامه مطلب

منجزیت قطعمنجّزیت قطع به سببیت قطع در تنجّز تکلیف شرعی اطلاق می‌شود.منجّزیت قطع، مقابل معذّریت قطع و از لوازم قطع بوده و به معنای قطعیت یافتن تکلیف در حق مکلف، به سبب قطع است. منجّزیت در جایی است که آ, ...ادامه مطلب

حجیت قطع به صحّت استناد به قطع در استنباط احکام شرعی اطلاق می‌شود.حجیت قطع، عبارت است از درستی استناد به قطع در استنباط احکام شرعی، که لازمه آن، منجّزیت تکلیف در صورت مطابقت آن با واقع و معذّریت در صورت عدم مطابقت با واقع است. [۱] [۲], ...ادامه مطلب

بدرالدین محمّد زَرکَشی (۱۳۴۴م - ۱۳۹۲م) فقیه شافعی، محدث و کاتب مصری ترکی مملوکی‌اصل در سدهٔ هشتم هجری بود. [۱] علم حدیث را در دمشق از ابن کثیر و فقه را در مدرسهٔ شافعی در قاهره آموخت. به دلیل آنکه در جوانی گل‌دوزی یادگرفته‌ بود به الزرکشی مشهور گشت.[۲], ...ادامه مطلب

حجّت، اصطلاحی در اصول فقه می باشد.معنای لغویمعنای لغوی آن در عربی، وسیله پیروزی در هنگام مخاصمه، [۱]  بیانگر صحت ادعای یکی از طرفین منازعه [۲]  و برهان و دلیل [۳]  است.حجت در قرآن و روایاتحجت در قرآن , ...ادامه مطلب