حجت السلام مهدی رضایی

به گزارش خبرنگار روابط‌عمومی مدرسه علمیه عالی نواب، لوح‌های تقدیر او از عناوینی مثل استاد برتر، پژوهشگر نمونه، طلبه ممتاز و صاحب مقاله برتر، آنقدر زیاد است که مجبور است آن‌ها را در کارتنی کنار خانه نگهداری کند. حجت‌الاسلام مهدی رضایی یکی از فارغ‌التحصیلان موفق این مدرسه است که در ادامه معرفی طلاب موفق با او هم‌کلام شده‌ایم. حاصل این گفت‌وگوی کوتاه را بخوانید:

معرفی اجمالی

ابتدای ورود من به حوزه، سال 1372 در شهرستان کاشمر بود و بعد به مشهد و مدرسه مجتمع ابالفضلی آمدم و تا سال 1377 لمعتین را به‌پایان رساندم. بعد از آن، آزمونی در مدرسه علمیه عالی نواب برگزار شد و برای دوره عمومی فقه و اصول جمعی 34 نفره از طلاب حوزه خراسان را ثبت‌نام کردند، زیرا در آن زمان هنوز رشته‌های تخصصی راه‌اندازی نشده بود. این دوره تا سال 1380، سه سال طول کشید که درس‌هایی مثل کلام، فلسفه، مباحث العقائد الاسلامیه و بحث‌هایی مثل این را در کنار دروس عمومی فقه و اصول داشت و با تفاهمی که بین مدرسه علمیه نواب، مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان و دانشگاه رضوی صورت گرفت، به فارغ‌التحصیلان آن دوره سطح دو مدارج علمی اعطا شد.

بعد از آن به درس خارج رفته و در دروس مرحوم آیت‌الله فلسفی، آیت‌الله مرتضوی و آیت‌الله رضازاده شرکت کردم. سال 1381 که رشته‌های تخصصی مدرسه نواب راه افتاد، مدیر وقت مدرسه به ما پیشنهاد داد در درس‌های تخصصی مدرسه شرکت کنیم و فقه و اصول را خارج از مدرسه بخوانیم و اینگونه بود که در رشته تخصصی ادبیات عرب شرکت کردم و در سال 1386 با دفاع از پایان‌نامه «صرف کاربردی با گرایش ترجمه» فارغ‌التحصیل شدم.

از سال 1382 تدریس را نیز شروع کردم که در موضوعاتی مثل روش تحقیق بود، بعد از فارغ‌التحصیلی عضو گروه علمی ادبیات عرب مدرسه علمیه نواب شدم و الان مدیر این گروه هستم، از سال 1388 به مدت سه سال معاون آموزش و پژوهش مدرسه علمیه نواب بودم و الان دو سال است که در مدرسه سلیمانیه در این سمت هستم، در گروه علمی ادبیات عرب مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان و کمیسیون نظام جامع آموزش این حوزه نیز عضویت دارم.

نزدیک 20 کارگاه مختلف برای اساتید برادر و خواهر مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان با موضوعاتی مثل روش‌شناسی، دانش‌افزایی، ادبیات عرب، ارزشیابی و موضوعاتی دیگر داشته‌ام که الان نیز ادامه دارد. با دیگر مؤسسات مثل بنیاد نهج‌البلاغه نیز همکاری داشته‌ام ولی بیشتر فعالیتم در حوزه علمیه و مدارس آن بوده است.

به دلیل سنت خوب مدرسه علمیه نواب که طلبه باید هر ترم مقاله‌ای بنویسد، بیش از 10 مقاله نگارش کردم که بیشتر آن‌ها برگزیده شدند. همچنین مطالب مهم صرف را در قالب 40 جدول دسته‌بندی کردم که توسط مرکز مدیریت چاپ شده و در مدارس مشهد منتشر شد. الان نیز دانش‌نامه‌ای با نام نظام آموزش در حوزه علمیه برای دانشگاه فردوسی در دست نگارش دارم.

چرا رشته ادبیات عرب؟

قبل از آمدن به این رشته، استاد رسمی ادبیات عرب حوزه علمیه بوده‌ام، مثلا پنج بار مختصر را تدریس کرده بودم ولی از آمدن به این رشته پشیمان نیستم. تنها رشته تخصصی ادبیات عرب در حوزه‌های علمیه کشور در مدرسه علمیه نواب است و خروجی که برای آن ترسیم شده، تربیت استاد شاخص است.

از آنجایی که در مدرسه علمیه نواب همه کلاس‌ها کاربردی است و شاگردان در اثر این روش خودبه‌خود کتاب‌شناسی، شخصیت‌شناسی، مسئله‌شناسی و اقوال دیگران را یاد گرفته و خود به جمع‌بندی شخصی در موضوعات می‌رسند، لذا اساتید خوبی در این مدرسه برای ادبیات عرب تربیت می‌شوند.

نقاط قوت و ضعف مدرسه علمیه عالی نواب

از ابتدای تحصیل عاشق خدمت‌رسانی با کارهایی مثل تدریس، نظارت و مشاوره بودم و در این سال‌ها مستقیم یا غیر مستقیم درگیر کار اجرایی در مراکز حوزوی بوده‌ام، این تجربه‌کاری دغدغه‌هایی ایجاد کرده که دوست دارم فرصتی برای اجرای آن پیدا کنم و بهترین موقعیت همین مدرسه نواب است.

اول اینکه فارغ‌التحصیلان مدرسه نواب، طلبه‌هایی بسیار خوب و مستعد و ظرفیت ویژه‌ای برای مدرسه هستند که شناختن آن‌ها، استفاده کردن از آن‌ها با تعریف کاری پژوهشی در مدرسه ضروری و مفید است.

دوم اینکه نیازهای حوزه علمیه خراسان کم نیست و خوب است فهرستی از آن تهیه شود تا بدانیم با ظرفیت موجود مدرسه نواب، کدامیک از این نیازها پشتیبانی می‌شود.

سوم اینکه فضای عمومی مدرسه کم است. خدماتی که مدرسه نواب برای فضای عمومی حوزه ارائه می‌کند فقط کتابخانه، نشست‌های علمی و نماز جماعت است، در حالی که باید با برگزاری کلاس‌های اخلاق، همایش‌ها، کنفرانس‌ها، کرسی‌های مناظره و آزاداندیشی، دوره‌های پاره‌وقت و قالب‌های دیگر خدماتی عمومی به بدنه حوزه علمیه خراسان داشت.

چهارم اینکه امروز مدرسه نواب بدون رقیب نیست و باید به‌عنوان کسب تجربه نقاط مثبت و منفی مراکز دیگری که هم‌ارز اوست را رصد کند تا در فضای مدرسه توسعه ایجاد کند. مثلا طلبه‌های سال اول مؤسسه امام خمینی(ره) قم هیچ انتخاب رشته‌ای نمی‌کنند و یک سال درس عمومی طی می‌کنند تا بعد از آشنایی با فضا به انتخاب رشته‌ای دقیق بپردازند. این امر در فضای حوزه علمیه مشهد در مراکزی مثل مدرسه علمیه نواب و دانشگاه رضوی نیست.

پنجم اینکه خوب است با کسانی که در هر علمی حرفی برای گفتن داشته و سندهای علمی کشور هستند ارتباط برقرار کرده، در فضای علمی مدرسه دعوت شوند و از آن‌ها مشاوره گرفته شود.

ششم اینکه در فضای حوزه حرف نسیه زیاد مطرح می‌شود. مثلا گفته می‌شود ادبیات برای فهم متون بسیار مفید است اما زمان استفاده از آن بسیار دیر می‌رسد، باید زمانی که ادبیات خوانده می‌شود با مورد کاربردی آن پیوندی زده شود تا طلبه شیرینی درس را بچشد. مثلا هر طلبه چندبار قرآن، نهج‌البلاغه و اصول کافی را از ابتدا تا انتها با تدبر و به‌کاربردن دانسته‌هایش خوانده است تا آنچه دوست دارد از صرف و نحو تا پیام‌های اخلاقی استخراج کند؟
چون علوم خود را با معارف پیوند نزده‌ایم، ‌گسستی بین علوم و معرفت ایجاد شده است، بیشتر در علوم فعالیت داریم و با معارف پیوند عمیقی نداریم و شیرینی علوم برایمان کم‌رنگ شده است. مثلا کسی که فقه می‌خواند، باید چند جلد از وسائل‌الشیعه را بخواند، حدیث‌خوانی یادبگیرد، سندشناسی بخواند تا شیرینی کلام معصوم را بچشد و تجربه شخصی من نشان می‌دهد که این کار بسیار مفید است.

هفتم اینکه امام صادق می‌فرمایند: هیچ کس از شما به مقام فقاهت نمی‌رسد مگر اینکه مفهوم کلام ما را درک کند. رهبر معظم انقلاب کتابی نوشته‌اند با عنوان انسان250 ساله با این فرض که چهارده معصوم در حقیقت انسانی بودند که در طول 250 سال زندگی کردند، این انسان غیر از چند سال که در حکومت بوده، اکثر این دوران را در اقلیت بوده و نمی‌توانسته حرف دلش را مستقیم به مخاطب بزند. از اینجا معنی این حدیث مشخص می‌شود که معصوم کلامی را گفته ولی در واقع در عالم کنایه و اشاره بوده است و فقیه باید یادبگیرد مفهوم آن را استخراج کند و از قالب الفاظ رد شود؛ این حدیث را نمی‌توان با خواندن سطحی دروس جامه عمل پوشاند.

مطلب آخر نیز بحث نظارت بر مباحثه و اعزام استاد به مدارس دیگر است که در مدرسه نواب اتفاق افتاده و سابقه‌ای دیرینه دارد. یکی از برکات مدرسه نواب این است که نظارت بر مباحثه جدی و هدفمند تعریف شده و طلابی که علاقه‌مند عرصه تدریس هستند، نسبت به معرفی و خدمات دیگر پشتیبانی می‌شوند که باید توسعه داده شود و فرآیند آموزش از تولید به مصرف باشد.

موضوعات مرتبط: علوم قرآن و حدیث ، وبلاگ علوم قرآن و حدیث ، زبان عربی (مبادی العربیه 4)
برچسب‌ها: حجت السلام مهدی رضایی , حجت السلام , مهدی رضایی , مدرسه علمیه نواب , ادبیات عرب دکتر مصطفوی | Dr. Mostafavi...