وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِّن لِّسَانِی * یفْقَهُواْ قَوْلِی

آیه: قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی* وَیسِّرْ لِی أَمْرِی* وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِّن لِّسَانِی* یفْقَهُواْ قَوْلِی* [1]

ترجمه: (موسی) گفت: «پروردگارا! سینه ام را برایم بگشا؛ و کارم را برایم آسان گردان؛ و گره از زبانم بگشای؛ تا سخن مرا به طور عمیق بفهمند.

نکته ها و اشاره ها:

در آیه قبل خدا به موسی فرمان داد که مبارزه با فرعون را شروع کند و موسی در برابر فرمان الهی کاملًا تسلیم بود و بدون آن که سخنی در موافقت یا مخالفت گوید، درخواست های خود را بیان کرد و وسایل مبارزه را از خدا خواست.

مقصود از «شَرْح صَدْر» همان روح بزرگ، فکر بلند، عقل توانا، حوصله ی فراوان، استقامت و تحمّل مشکلات است که یکی از وسایل پیروزی رهبران انقلابی است.[2]

در حدیثی از امام علی علیه السلام روایت شده که فرمودند:

وسیله ی رهبری و ریاست، سینه ی گشاده (و شرح صدر) است.[3]

در این آیات موسی از خدا می خواهد که «گره از زبانش» بگشاید؛ یعنی موانع فهم سخن او را بر طرف سازد تا بتواند آن چنان فصیح و بلیغ سخن بگوید که هر شنونده ای به راحتی و عمیقاً سخنان او را درک کند.[4]

در کتاب های حدیث شیعه و اهل سنّت روایت شده که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله از خدا چنین تمنّا کرد:

پروردگارا! من از تو همان را تقاضا می کنم که برادرم موسی تقاضا کرد. از تو می خواهم که سینه ام را گشاده داری، کارها را بر من آسان کنی، گره از زبانم بگشایی، تا سخنانم را عمیقاً درک کنند و برای من وزیری از خاندانم قرار دهی، برادرم علی را، پشتم را با او محکم کن و او را در کار من شریک گردان تا تو را بسیار تسبیح گوییم و تو را بسیار یاد کنیم که تو به حال ما بینایی.[5]

آموزه ها و پیام ها:

برای هر کاری برنامه و وسایلی لازم است که از قبل پیش بینی شود، همان طور که پیامبران نیز از این وسایل عادی استفاده می کردند.

آمادگی روحی، قدرت تفکر، نیروی بیان، امداد الهی و داشتن یاوری نیرومند و مورد اطمینان از لوازم رهبری است.
هدف برنامه ها و مبارزات رهبران الهی، گسترش تسبیح و ذکر خداست.

پی نوشت:

[1] سوره طه، آیات 25-28

[2] براى توضيح بيش‏تر ر. ک: سوره‏ى انعام، ذيل آيه‏ى 125.

[3] نهج البلاغه، كلمه‏ى قصار 176؛ غررالحكم، ص 342؛ خصائص ائمه عليهم السلام، ص 110 و بحارالانوار، ج 72، ص 357.

[4] اين كه برخى از مفسران گفته‏اند كه موسى در كودكى زبانش سوخته بود و در سخن گفتن گرفتگى داشت و در خواست او مربوط به اين مطلب بوده مورد قبول برخى از مفسران نيست (تفسير نمونه، ج 13، ص 187).

[5] ر. ک: تفسير نورالثقلين، ج 3، ص 376؛ ارشاد القلوب، ج 2، ص 220 و مجمع البيان، ذيل آيه از شيعه و درّ المنثور، ج 4، ص 295 و شواهد التنزيل، ج 1، ص 229 از اهل سنت.