میر برهان‌الدین محمدباقر بن محمد حسینی استرآبادی (میرداماد)

ساخت وبلاگ

میر برهان‌الدین محمدباقر بن محمد حسینی استرآبادی (درگذشته ۱۰۴۱ق)، مشهور به میرداماد، فیلسوف و شاعر شیعی دوره صفویه و معاصر شیخ بهائی که به معلم ثالث نیز شهرت یافته است. اثر فلسفی مهم وی، کتاب قبسات و شاگرد برجسته او، ملاصدرا است. میرداماد به زبان فارسی و عربی شعر می‌سرود و تخلص شعری او اشراق بود.

نام و نسب، ولادت و مرگ
میر برهان‌الدین محمدباقر ملقب به معلّم ثالث و سیدالأفاضل و فرزند امیر شمس الدین محمد استرابادی است. پدر او شمس‌الدین محمد استرآبادی، با دختر علی بن عبدالعالی معروف به محقق کرکی ازدواج کرد و پس از آن داماد خوانده شد. از همین رو، میر برهان‌الدین که فرزند داماد محقق کرکی بود هم، مشهور به میرداماد شد.[۱]

محل و زمان دقیق ولادت او مشخص نیست.

وی در اواخر عمر خود به همراه شاه صفی صفوی جهت زیارت عتبات به عراق سفر کرد و در سال ۱۰۴۱ قمری در نجف درگذشت و در همان جا به خاک سپرده شد.[۲]

جایگاه علمی
میرداماد سال‌ها در مشهد به تحصیل علوم عقلی و نقلی اشتغال داشت[۳] و به تحقیق در آثار فلسفی گذشتگان به ویژه کتاب شفا و اشارات ابن سینا می‌پرداخت و سپس مدتی در قزوین و چندگاهی در کاشان و سرانجام در اصفهان ساکن شد.[۴] وی فیلسوف، فقیه، ریاضی‌دان، ادیب و رجالی بود[۵] و او را معلم ثالث می‌خواندند.[۶] ایزوتسو می‌گوید: میرداماد متفکری ذو فنون بود و بر تمام معارف متداول جهان اسلام همچون فلسفه (در تمام شعب آن از منطق گرفته تا الهیات)، کلام، طبیعیات، ریاضیات، فقه، اصول، حدیث و تفسیر تسلط کاملی داشت. وی، هم فیلسوفی متکی به روش برهان عقلی بود و هم عارفی اهل کشف و شهود و آشنا با اسرار عالم صور ازلی. اصالت و ابتکار واقعی او در تنسیقی است که به نظریات فلسفی خود داده است. شاهکار فلسفی وی کتاب قبسات است.[۷] سید محسن امین از وی با عناوین فیلسوف، ریاضی‌دان و متخصص در علوم غریبه یاد کرده است.

وی به فارسی و عربی نیز شعر می‌سرود و «اشراق» تخلص می‌کرد. او نزد شاه عباس صفوی جایگاهی ممتاز داشت.[۸]

استادان
میرداماد از محضر اساتید متعددی استفاده کرده است که از جمه آنها شیخ عبدالعالی کرکی (پسر محقق کرکی) است که از او اجازه روایت نیز داشته است؛[۹] دیگر استاد او در علوم نقلی علی بن ابی الحسن عاملی است که در مشهد نزد او درس خوانده است.[۱۰] اساتید او در علوم عقلی ناشناخته هستند و تنها در کتاب تاریخ عالم آرای عباسی به فخرالدین استرابادی سماکی اشاره شده است.[۱۱]

شیخ حسین عاملی (پدر شیخ بهائی)
شیخ عبدالعالی کرکی (پسر محقق کرکی)[۱۲]
سید نورالدین عاملی[۱۳]
تاج الدین حسین صاعد طوسی
فخرالدین استرآبادی سماکی[۱۴]
شاگردان
سلطان العلماء معروف به خلیفة السلطان.
ملاصدرا[۱۵]
شمس الدین گیلانی معروف به ملا شمسا.[۱۶]
سید احمد عاملی (داماد و خاله زاده میرداماد)
قطب الدین اشکوری (نویسنده کتاب محبوب القلوب)
سید امیر فضل الله استرآبادی[۱۷]
آثار
سید محسن امین در اعیان الشیعه، ۱۹ اثر در حکمت، کلام، فقه و... را به او نسبت می‌دهد. به گفته امین، در آثار وی واژه‌ها و عبارت‌های مشکل وجود دارد. برخی از آثار وی عبارتند از:

القبسات
تقویم الایمان
الرواشح السماویه
دیوان شعر
نبراس الضیاء فی تحقیق معنی البداء
الایقاظات
حواشی رجال الکشی
رساله فی الرضاع
رساله فی خلق الافعال
رساله فی تحقیق مفهوم الوجود.[۱۸]


پانویس
محقق، مهدی، در مقدمه قبسات، صص ۱۰-۱۱.
قمی، شیخ عباس، فوائد الرضویه، ج ۲ ص۶۷۷.
ترکمان، اسکندربیگ، تاریخ عالم آرای عباسی، ج ۱ ص۱۴۶
محقق، مهدی، در مقدمه قبسات، صص ۱۰-۱۱.
مطهری، مجموعه آثار، ج۱۴، ص۵۰۹.
محقق سبزواری، شرح المنظومه، ج۲، ص۲۸۸.
ایزوتسو، توشی هیکو، در مقدمه قبسات، ص۱۱۵.
امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۱۸۹.
شیخ حر عاملی، امل الآمل،ج۱ ص۱۱۰.
افندی اصفهانی، عبدالله، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء،ج۵ ص۴۳.
تاریخ عالم آرای عباسی، ج۱ ص۱۴۶
مدرس تبریزی، مقدمه قبسات، ص۶۶.
امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۱۸۹.
تاریخ عالم آرای عباسی، ج۱ ص۱۴۶
مدرس تبریزی، مقدمه قبسات، ص۶۶؛ امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۱۸۹.
مطهری، مجموعه آثار، ج۱۴، ص۵۱۲.
مطهری، مجموعه آثار، ج۱۴، ص۵۱۳.
امین، اعیان الشیعه، ج۹، ص۱۸۹.
منابع
امین، محسن، اعیان الشیعة، چاپ حسن امین، بیروت ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
الداماد، میرمحمدباقر، القبسات، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۶۷ش.
مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۴، تهران: صدرا، ۱۳۷۷ش.
محقق سبزواری، شرح المنظومه، تصحیح: حسن زاده آملی، تهران: نشر ناب، ۱۳۶۹-۱۳۷۹
ترکمان، اسکندر بیگ، تاریخ عالم آرای عباسی، کتابفروشی تایید.
قمی، شیخ عباس، الفوائد الرضویه، قم: بوستان کتاب، ۱۳۸۵
شیخ حر عاملی، امل الآمل، تحقیق: احمد حسینی، بغداد: مکتبة الاندلس
افندی اصفهانی، عبدالله، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، تحقیق: سید احمد حسینی، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.


موضوعات مرتبط: حدیث
برچسب‌ها: فاضل داماد , میرداماد , حدیث , وبلاگ علوم قرآن و حدیث , رشته علوم قرآن و حدیث دکتر مصطفوی | Dr. Mostafavi...
ما را در سایت دکتر مصطفوی | Dr. Mostafavi دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : drmostafavia بازدید : 333 تاريخ : سه شنبه 28 آذر 1396 ساعت: 17:24

خبرنامه