اعراب فعل مضارع (مبادی العربیه 4)

اعراب فعل مضارع :

فعل مضارع معرب دارای سه نوع اعراب است : رفع ، نصب ، جزم

1- فعل مضارع مرفوع : فعل مضارع هنگامی مرفوع است که هیچیک از عوامل « نَصب یا جَزم » بر سرش در نیامده باشد.

مانند : یَذهَبُ ، یَذهَبانِ ، یَذهَبُونَ

علامت های رفع فعل مضارع عبارتند از :

1- ضمه ( ـُـ ) : ( در صیغه های 1، 4، 7، 13، 14 ) : ( یَذهَبُ ، تَذهَبُ ، تَذهَبُ ، اَذهَبُ ، نَذهَبُ ) ( اعراب اصلی )

2- ثبوت نون ( نَِ ) : در« افعال خمسه » که عبارتند از : ( یَذهَبانِ ، یَذهَبُونَ ، تَذهبانِ ، تَذهَبُونَ ،تَذهَبینَ ) ( اعراب فرعی )

3- ساکن شدن حرف عله : مانند : یَرمِی ، یَدعُو ، ( اعراب تقدیری در حالتهای رفع و جزم ) ( مخصوص سال سوم )

عَیِّن نوعَ الاعرابِ لافَعالِ المُضارِعَةِ التّالِیَةِ : یَجلِسُ ، یُحِبُّونَ ، یَتَعَلَّمانِ

یَجلِسُ : فعل مضارع مرفوع ، علامت رفع آن ضمه ظاهر در آخرش .

یُحِبُّونَ : فعل مضارع مرفوع ، علامت رفع آن « نون » آخرش .

یَتَعَلَّمانِ : فعل مضارع مرفوع ، علامت رفع آن « نون » آخرش .

2- فعل مضارع منصوب : فعل مضارع هنگامی منصوب می شود که یکی از عوامل نصب بر سرش در آمده باشد .

عوامل نصب یا ادوات ناصبه ی فعل مضارع عبارتند از : اَن ، لَن ، کَی ، اِذَن ، حَتّی ، لِـ ، لِکَی

مانند : اَن یَذهَبَ لَن یَذهَبا اِذَن یَذهَبُوا

علامت های نصب فعل مضارع عبارتند از :

1- فتحه ( ـَـ ) : ( در صیغه های 1، 4، 7، 13، 14 ) : ( اَن یَذهَبَ ، اَن تَذهَبَ ، اَن تَذهَبَ ، اَن اَذهَبَ ، اَن نَذهَبَ )

2- حذف نون : در افعال خمسه : که عبارتند از : (اَن یَذهَبا ، اَن یَذهَبُوا ، اَن تَذهبا ، اَن تَذهَبُوا ، اَن تَذهَبی )

عَیِّن اِعرابَ الاَفعالِ المُضارعَةِ مِمّا اُشیرَ الیهِ بِخَطٍّ :

لَن تَنالُوا البِرَّ حَتّی تُنفِقُوا مِمّا تُحِبُّونَ . اُریدُ اَن اَتَعَلَّمَ . اَن یَذهَبا .

1- اَن اَتَعَلَّمَ : فعل مضارع منصوب ، علامت نصب آن فتحه ظاهر در آخرش . ( اعراب اصلی )

2- اَن یَذهَبا : فعل مضارع منصوب ، علامت نصب آن «حذف نون » از آخرش . ( اعراب فرعی )

3- لَن تَنالُوا : فعل مضارع منصوب ، علامت نصب آن «حذف نون » از آخرش . ( اعراب فرعی )

ترجمه ی فعل مضارع منصوب با ادات ناصبه : 1- اَن : به معنی « که » : اُریدُ اَن اَتَعَلَّمَ . می خواهم که یاد بگیرم .

2- لن : معنی فعل مضارع را به « مستقبل منفی» تبدیل می کند .

لَن تَجِدَ لِسُنَّةِ اللهِ تَحویلاً . هرگز در سنت الهی دگرگونی نخواهی یافت .

3- کی : برای بیان علت می آید : جِئتُکَ کَی اَتَعَلَّمَ . پیش تو آمدم برای اینکه یاد بگیرم .

4- اذن : به معنی ( بنا بر این ، در این صورت ) و در جواب می آید .

کسی به تو می گوید : سَاَزُورُکَ ( به دیدن تو می آیم )

در جواب می گویی : اِذَن اُکرِمَکَ ( در این هنگام تورا گرامی می دارم )

 

6

 

5- لِـ و حَتّی : ( برای اینکه ، تا اینکه ) : این دو حرف از حروف ناصب به اَن مُقَدّره است .

خُذ الدَّواءَ لِتَبرَأ َ. دواء را بگیر برای اینکه خوب شوی . که در اصل بوده : خُذ الدَّواءَ لِاَن تَبرَأ َ .

وَاعبُد رَبَّکَ حَتّی یَأتِیَکَ الیَقینُ . پروردگارت را عبادت کن تا برایت یقین حاصل شود .

3- مضارع مجزوم : فعل مضارع هنگامی مجزوم می شود که یکی از عوامل جزم بر سرش در آمده باشد .

عوامل جزم فعل مضارع عبارتند از :

1- اداتی که یک فعل را مجزوم می کنند . مانند : « لَم ، لَمّا ، لِـ امر ، لای نهی »

لَم یَتَکَلَّم لَمّا یُؤمِنُوا لا تَفعَلا

2- اداتی که دو فعل را مجزوم می کنند که اولی فعل شرط و دومی جواب شرط نامیده می شود .

مانند : اِن ، مَن ، ما ، اَینَما

اِن تَنصُرُوا اللهَ یَنصُرکُم . مَن یَعمَل الخَیرَ یَنتَفِع بِهِ .

تذکر1 : از بین ادات شرط « اِن » حرف شرط است و بغیه اسم شرط هستند .

تذکر 2: گاهی قبل از فعل شرط « فعل امر یا نهی » قرار می گیرد که در این صورت باید فعل شرط را حذف کرد .

مانند : اِرحَم تُرحَم که در اصل بوده است . اِرحَم اِن تَرحَم تُرحَم .

لاتَکفُر تَدخُل النّارَ که در اصل بوده است لاتَکفُر اِن تَکفُر تَدخُل النَّارَ .

علامت های جَزم فعل مضارع عبارتند از :

1- سکون ( ــ ) : ( در صیغه های 1، 4، 7، 13، 14 ) : ( لَم یَذهَب ، لَم تَذهَب ، لَم تَذهَب ، لَم اَذهَب ، لَم نَذهَب )

2- حذف نون : در افعال خمسه : که عبارتند از : ( لَم یَذهَبا ، لَم یَذهَبُوا ، لَم تَذهبا ، لَم تَذهَبُوا ، لَم تَذهَبی )

3- حذف حرف عله : ( در صیغه های 1، 4، 7، 13، 14 ) از افعال ناقص . مانند : لم یَدعُ ( مخصوص سال سوم )

عَیِّن اِعرابَ الاَفعالِ المُضارعَةِ مِمّا اُشیرَ الیهِ بِخَطٍّ : لاتَقنَطُوا مِن رَحمَةِ اللهِ . اِن تَنصُرُوا اللهَ یَنصُرکُم .

1- یَنصُر: فعل مضارع مجزوم ، علامت جزم آن سکون ظاهر در آخرش . ( اعراب اصلی ) ( جواب شرط )

2- اِن تَنصُرُوا : فعل مضارع مجزوم ، علامت جزم آن «حذف نون » از آخرش . ( اعراب فرعی ) ( فعل شرط )

3- لاتَقنَطُوا: فعل مضارع مجزوم ، علامت جزم آن «حذف نون » از آخرش . ( اعراب فرعی ).

ترجمه ی فعل مضارع مجزوم با ادات جازمه :

1- فعل مضارع مجزوم به لم را می توان بصورت ماضی ساده ی منفی ترجمه کرد . لَم یَذهَب : نرفت

2- فعل مضارع مجزوم به لمّا را می توان بصورت ماضی نقلی منفی ترجمه کرد . لَمّا یَذهَب : هنوز نرفته است .

3- ادواتی از قبیل « من » ( هرکس ) « ما » ( هرچه) « اینما » ( هرجا ) « ان » ( اگر ) ترجمه می شود.

مَن یَجتَهِد یَنجَح . هرکس تلاش کند موفق می شود .

ماتَفعَلُوا مِن خَیرٍ یَعلَمهُ اللهُ . هرچه از خیر انجام دهید خدا آن را می داند .

تذکر : هریک از دو فعل شرط و جواب شرط درصورتی که ماضی باشد می تواند بصورت مضارع ترجمه شود .

مانند : مَن صَبَرَ ظَفَرَ . هرکس صبر کند پیروز می شود .

موضوعات مرتبط: علوم قرآن و حدیث ، وبلاگ علوم قرآن و حدیث ، زبان عربی (مبادی العربیه 4)
برچسب‌ها: اعراب فعل مضارع , مبادی العربیه 4 , زبان عربی , آموزش زبان عربی , علوم قرآن و حدیث دکتر مصطفوی | Dr. Mostafavi...