شرایط نصب مفعول له (مفعول لأجله)

شرایط نصب مفعول له

مفعول له با وجود شرایطی منصوب واقع می‌شود که در ادامه به آنها اشاره می‌شود:

مصدر بودن آن

مصدر بودن آن از این رو العسَل در مثال «جئتُک لِلعسلِ» به جهت مصدر نبودن، مجرور به "لام" شده و نصب آن (جئتُکَ العسلَ) بنابر مفعول له جایز نیست.

اتحاد آن با عامل در فاعل

اتحاد آن با عامل در فاعل  از این رو لفظ "إستغاثة" در مثال «أجبتُ الصارخَ لإستغاثتِه»؛ مجرور به "لام" شده و نصب آن (أجِبتُ الصارخَ إستغاثتَهُ) بنا بر مفعول له جایز نیست؛ زیرا فاعل "إجابة" (متکلم)، غیر از فاعل "إستغاثة" (فریاد زننده) است.

اتحاد آن با عامل در زمان

اتحاد آن با عامل در زمان؛ از این رو لفظ "مساعدة" در مثال «ساعَدْتَنِی الیومَ لِمُساعِدَتِی إیّاک غَداً»؛ مجرور به "لام" شده و نصب آن (ساعَدتَنِی الیومَ مُساعِدَتِی إیّاک غَداً) بنا بر مفعول له جایز نیست؛ زیرا زمان در "ساعَدتَنِی" (امروز) با زمان در "مُسَاعِدة" (فردا) اتحاد ندارد.

حروف دال بر تعلیل

در صورت عدم تحقق یکی از این شروط مذکور، نصب مفعول له جایز نبوده و در این صورت جر آن به حروف تعلیل ضروری است. این حروف که در کلام بر تعلیل دلالت دارند عبارت‌اند از:

الف. "لام"؛ مانند: «جِئتُکَ لِلسمنِ ».

ب. "فی"؛ مانند: «دَخَلَت إمرأةٌ النارَ فِی هِرَّةٍ حَبَسَتهَا ». «زنی به خاطر گربه‏ای که حبس کرده بود در آتش افتاد»

ج. "الباء"؛ مانند: «فَأَهلَکنَاهُم بِذُنُوبِهِم». «آنان را به خاطر گناهانشان نابود کردیم» 

د. "مِن"؛ مانند: «وَ لا تَقتُلُوا أَولَادَکُم مِن إملَاقٍ نَحنُ نَرزُقُکُم وَ إیّاهُم ».«و فرزندانتان را از ترس فقر نکشید؛ ما آنها را و شما را روزی میدهیم؛ کشتن آنها گناه بزرگی است»

ذکر این نکته قابل توجه است که در صورت عدم تحقق شرایط نصب مفعول له و جر آن به حروف تعلیل، مفعول له اصطلاحی نبوده و در اعراب آن تعبیر "جار و مجرور" به کار می‌رود. 

موضوعات مرتبط: علوم قرآن و حدیث ، وبلاگ علوم قرآن و حدیث ، زبان عربی (مبادی العربیه 4)
برچسب‌ها: شرایط نصب مفعول له , مفعول لأجله , آموزش نحو عربی , مبادی العربیه 4 , علوم قرآن و حدیث دکتر مصطفوی | Dr. Mostafavi...