رابطه نهج البلاغه با قرآن

جایگاه کلام پیامبر در قرآن ۲
حدیث ثقلین ۳
منابع حدیث ثقلین ۳
مواقف صدور حدیث ثقلین ۴
فقه الحدیث ثقلین ۶
مصادیق اهل بیت ۷
علم امام ۸
چکیده ۸
اهداف درس
آشنایی با:
 جایگاه کلام معصوم در قرآن؛
 منابع حدیث ثقلین؛
 مواقف صدور حدیث ثقلین؛
 نکاتی در باره فقه الحدیث این روایت؛
 مصادیق اهل بیت.
درآمد
در این درس ابتدا به شکل کلی جایگاه کلام معصوم (علیه‌ السلام) نسبت به قرآن مورد بررسی قرار می‌گیرد و در ادامه به شکل خاص رابطه کلام علی (علیه السلام) به عنوان یکی از مصادیق معصومین (علیهم السلام) با قرآن بررسی خواهد شد.
جایگاه کلام پیامبر در قرآن
همه‌ مسلمانان معتقدند که کلام و بیان پیامبر اسلام نسبت به آیات قرآنی از حجیت و اعتبار لازم برخوردار است، برای این مطلب می‌توان به قرآن استدلال کرد. قرآن در این مورد می‌فرماید: ﴿وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ؛۱ اين قرآن را به سوى تو فرود آورديم، تا براى مردم آنچه را به سوى ايشان نازل شده است توضيح دهى…﴾ در سوره جمعه نیز می‌فرماید: ﴿هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولاً مِّنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ...؛۲ اوست آن كس كه در ميان بی‌سوادان فرستاده‏اى از خودشان برانگيخت، تا آيات او را بر آنان بخواند و پاكشان گرداند و كتاب و حكمت بديشان بياموزد....﴾ در این آیه شریف دو شأن در خصوص قرآن برای پیامبر بیان شده است؛
۱. تلاوت آیات برای مردم که اصطلاحاً إسماع قرآن نامیده می‌شود؛
۲. آموزش کتاب که به جنبه تبیین قرآن کریم توسط پیامبر اسلام بر می‌گردد.

در قرآن ده‌ها آیه وجود دارد که خطابش به مسلمانان است و در این آیات حجیت و اعتبار قول و فعل پیامبر اسلام، اعلام می‌شود. مراد از این سخن، بررسی اثبات حجیت کلام پیامبر نسبت به قرآن نیست؛ بلکه بیان این نکته است که اولین کسی که به بیان و تبیین قرآن کریم اقدام کرده، شخص رسول خدا بوده است و خداوند متعال به بیان پیامبر حجیت و اعتبار داده است تا جایی که می‌فرماید: ﴿وَما یَنطِقُ عَنِ الهَوی* إِن هُوَ الّا وَحيٌ یُوحی؛۱ پیامبر از سر هوس سخن نمی‌گويد؛ اين سخن به جز وحيى كه وحى می‌شود نيست.﴾ همچنین قرآن به مسلمانان امر می‌کند که: ﴿مَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا؛۲ آنچه را به شما داد، آن را بگيريد و از آنچه شما را باز داشت، باز ايستيد.﴾ بنا بر این بر اساس آموزه‌های قرآن کریم اطاعت از پیامبر برای مؤمنان، اطاعتی مطلق و بی‌قید و شرط است. حال همین پیامبری که اطاعتش مطلق و بی‌قید و شرط است و اگر هر سخنی بگوید، باید مطاع باشد و مردم از او اطاعت کنند چنان که خداوند می‌فرماید: ﴿وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلَّا لِيُطاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ؛۳ و ما هيچ پيامبرى را نفرستاديم مگر آن‌كه به توفيق الهى از او اطاعت كنند.﴾ مسلمانان را به امر مهمی سفارش کرده است، این امر مهم و وصیت معتبر و تاریخی که شیعه و سنی کاملاً پذیرفته‌اند به حدیث ثَقَلین۴شهرت یافته است.
حدیث ثقلین
در حدیث متواتر ثقلين پیامبر اسلام (صلی الله عليه وآله) می‌فرمایند: «إنّی تارِكٌ فیکُمُ الثقلینِ کتابَ اللهِ وَعِترَتی» یا «إنّي تارِكٌ فیکُمُ الثقلینِ کتابَ اللهِ وَهُوَ حبلٌ ممدودٌ مِنَ السماءِ إلی الأرضِ وَعِترَتي أهلَ بیتي۵ وَإنَّهُما لَن یَفتَرِقا، حَتّی یَرِدا عَلَيَّ الحَوضَ؛ فانظُروا کَیفَ تَخلُفوني فيهِما؛۶ من بین شما دو امانت سنگین بر جای می‌گذارم، کتاب خدا كه عبارت از یک ریسمانی است که از آسمان تا زمین کشیده شده است. این وصف اشاره به آسمانی بودن قرآن و نزول قرآن کریم از جهان غیب به عالم مادی است. بعد می‌فرماید: شیء وزین دوم عترت و اهل بیت من هستند. کلمه عترت در لغت به معنای شاخ و برگ است. شاخ و برگی که از یک تنه اصلی شکل گرفته است؛ چنان که در قرآن می‌فرماید: ﴿أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّماءِ﴾۷ هر درختی یک اصل و ریشه‌ای دارد که در زمین ثابت است و اصل درخت اهل بیت رسول الله (صلی الله علیه وآله) است؛ اما فروعات و شاخسارهای آن عبارت‌اند از عترت و اهل‎بیت پیامبر؛ مانند فاطمه زهرا (علیها السلام) حضرت علی، امام حسن و امام حسین (علیهم السلام). بعد می‌فرماید: «وَعِترتي أهلَ بیتي ما إن تَمَسَّکتُم بِهِما لَن تَضِلّوا أبَدا»؛ این دو حقیقتی هستند که اگر شما به هر دو تمسک بجویید هرگز گمراه نخواهید شد. بعد می‌فرماید: «وَإنَّهما لَن یَفترِقا»؛ این دو از هم جدایی ناپذیرند. «حَتّی یَرِدا عَلَيَّ الحَوضَ»؛ تا این‌که در روز قیامت كنار حوض کوثر بر من وارد شوند. بعد می‌فرماید ببینید که بعد از درگذشت من شما با این دو چه کار خواهید کرد.

بقیه مطالب از اینجا

موضوعات مرتبط: علوم قرآن و حدیث ، علوم قرآن ، معرفی کتابهای علوم قرآن و حدیث
برچسب‌ها: رابطه نهج البلاغه با قرآن , دکتر مجید معارف , مجید معارف , علوم قرآن و حدیث دکتر مصطفوی | Dr. Mostafavi...