دکتر مصطفوی | Dr. Mostafavi

كلمه (حشر) به معناى جمع كردن مردم و فرستادنشان به دنبال كار است، اما فرستادن به زور و جبر، و كلمه (يوزعون ) از ماده وزع به معناى منع است و يا به قول بعضى ديگر، به معناى (حبس ) مى باشد و معناى آيه به طورى كه گفته اند: اين است كه براى سليمان لشكرش جمع شد، لشكرها كه از جن و انس و طير بودند و از اينكه متفرق شوند يا در هم مخلوط گردند جلوگيرى مى شدند، بلكه هر يك در جاى خود نگهدارى مى شدند. طوايف مخصوص از جن و انس و طير لشكريان سليمان عليه السّلام بوده اند از آيه شريفه بر مى آيد كه گويا سليمان (عليه السلام) لشكرهايى از جن و طير داشته، كه مانند لشكريان انسى او با او حركت مى كردند. و كلمه (حشر) و همچنين وصف محشورين به اينكه لشكريان او بودند و همچنين سياق آيات بعدى، همه دليلند بر اين كه لشكريان آن حضرت طوايف خاصى از انسانها و از جن و طير، بوده اند، براى اينكه در آيه شريفه فرموده : (براى سليمان جمع آورى شد لشكريانى كه از جن و انس و طير داشت ) و كلمه (من ) تبعيض و يا بيان را مى رساند. بنا بر اين سخن فخر رازى در تفسير كبير كه گفته : (آيه دلالت دارد بر اينكه همه جن و انس و طير لشكر او بودند و همه روى زمين را مالك بوده و جن و طير زمان او مانند انسانها عاقل و مكلف بوده اند و بعد از زمان او دوباره به حالت توحش قبلى برگشته اند) حرف عجيب و غريبى است. و عين اين سخن را درباره مورچگان و آن مورچه بزرگ كه,وَحُشِرَ,لِسُلَيْمَانَ,جُنُودُهُ,الْجِنِّ,وَالْإِنسِ,وَالطَّيْرِ,يُوزَعُونَ ...ادامه مطلب