زیر درخت گلابی، گلابی نخور! یکی از مردان نیک خدا نقل میکرد که در مسیری به باغی رسیدم که درخت گلابی داشت. در زیر این درخت، خواستم گلابی بخورم، به فکر رفتم که اگر کسی مرا در این حالت ببیند، میگوید فلانی از میوه مردم میخورد، پس از خوردن آن منصرف شدم. امیرالمومنین علی علیه السلام میفرمایند: «کسى که خود را در معرض اتهام و بدگمانى قرار دهد، نباید آنکس را که به او گمان بد برد، سرزنش کند.»ترجمه شرح نهج البلاغه، ابن میثم، ج ۵، ص ۵۶۳ با توجه به مطالب گفته شده، باید در رفتارمان دقت عمل داشته باشیم، تا خدایی نکرده در جایگاه اتهام قرار نگیریم و مصداق آش نخورده و دهن سوخته نشویم. ما هم به عنوان یک مهدی یاور نباید جوری رفتار کنیم که مورد سوء ظن قرار بگیریم؛ زیرا این اتهام میتواند در راهی که انتخاب کرده ایم، سنگ اندازی کند. بخوانید, ...ادامه مطلب
الافصاح في فقه اللغة تلخيص كتاب المخصص ابن سيده اندلسى است كه توسط نويسندگان معاصر حسین يوسف موسى و عبدالفتاح صعيدى انجام پذيرفته است.اين اثر در واقع فرهنگ موضوعى لغت است كه با صرف هفت سال وقت در دو جلد منتشر است.ساختارنویسنده، كتاب را به صورت موضوعى در 19 باب مرتب كرده است. هر باب، به موضوعات متعدد ديگرى تقسيم شده كه الفاظ هم معنا و هم ريشه را دربر مىگيرد. در اين كتاب همچون «المخصص»، پس از ذكر واژه، معناى آن بيان شده، در صورت لزوم به تذكير و تأنيث، جمع اسماء و ريشه آن نيز اشاره شده است. همچنين در بسيارى موارد به ذكر نمونههایى از امثال عرب، اشعار، آيات و روايات پرداخته است.گزارش محتوااستفاده از كتاب «المخصص» كه در 15 جلد منتشر شده، به علت مفصل و مطول بودن مطالب، برای دانشجويان و پژوهشگران تا حدى ملالآور بود. اين موضوع مؤلفين را بر آن داشت كه كتاب را بهگونهاى مختصر كنند كه هرچند تمام لغات مورد نياز در آن وجود ندارد اما با توجه به حداقلها، نياز دانشپژوهان را برطرف كند. برای اين مقصود، كتاب را از تعدد مثالها و بيان اختلاف نظرهاى بسيار زدودند و نيز بعضى از بابها و عناوين برخى موضوعات آن را عوض كردند. پس از آن با افزودن برخى واژگان از ديگر كتب معتبر لغوى بر غناى آن افزودند.جلد اول:ابتدا مقدمهاى از استاد عباس محمود العقاد و محمود ناصف درباره كتاب ذكر شده است، سپس دو مقدمه كه در دو طبع اول و دوم منتشر شده آمده است.اين جلد شامل 11 باب در موضوع انسان و مسائل مربوط به او از قبيل ذيل مىباشد:با 33 ريز موضوع دارد، به ترجمهى واژگانى كه مربوط به آفرينش انسان، ولادت، تغذيه، بلوغ، اجزاء بدن و... مىپردازد.با 18 ريز موضوع به ترجمهى واژگانى كه مربوط به اوصاف خلفت ظاهرى انسان از قبيل, ...ادامه مطلب
اِبْنِ سيده، ابوالحسن علی بن اسماعيل (۳۹۸- ۴۵۸/ ۱۰۰۸-۱۰۶۶ م)، اديب، لغوی و نحوی عصر ملوك الطوايفی اندلس. نام پدر وی در برخی منابع (حميدی، ۲/ ۴۹۳؛ ياقوت، ۱۲/ ۲۳۱-۲۳۲) احمد و محمد نيز آمده است، اما هيچ كدام در ذكر سلسله نسب او از اين حد فراتر نرفتهاند و اين امر، با توجه به نام نيای وی «سيده»، چه بسا حاكی از تبار غير عربی او باشد (قس: مطلق، ۳۵۲)، به ويژه آنكه برخی (ذهبی، ۱۸/ ۱۴۵؛ ابن حجر، ۴/ ۲۰۶) او را شعوبی نيز دانستهاند. ابن سيده در مرسيه به دنيا آمد (ابن بشكوال، ۲/ ۴۱۷؛ سقا، ۵). او نيز همچون پدرش نابينا بود (ابن صاعد، ۷۷)، اما هوش و ذكاوتی بیمانند و حافظهای نيرومند داشت، چندانكه حيرت همگان، به ويژه استادانش را برانگيخته بود (نک : ابن بشكوال، ۲/ ۴۱۷- ۴۱۸؛ ذهبی، ۱۸/ ۱۴۴). به گفتۀ خود وی (نک : مطلق، ۳۵۹، ارجوزهای از وی؛ نيز بستانی، ۳/ ۲۱۴) از ۴ سالگی شروع به تحصيل علم كرد و در ۶ سالگی قرآن را از حفظ داشت. بسياری از كتب نحو و لغت ازجمله الغريب المصنف ابوعبيد قاسم بن سلاّم هروی (ه م) را نيز از بر میدانست (نک : همانجاها؛ ابنصاعد، همانجا). پدرش كه از لغتشناسان و نحويان معروف به شمار میرفت، از جملۀ نخستين استادان او بود (ابن خلكان، ۳/ ۳۳۰؛ ارسلان، ۳/ ۴۲۶). وی پس از پدر نزد ابوعمر طلمنكی و ابوالعلاء صاعد بغدادی و ديگران به فراگيری نحو، لغت، فقه و حديث پرداخت (ابن بشكوال، ۲/ ۴۱۷؛ ابن صاعد، ابن خلكان، همانجاها). ابن سيده پس از تكميل تحصيلات خود به دانيه رفت. علت مهاجرت او به درستی روشن نيست، اما احتمالاً تحولات سياسی و ناامنيهای حاصل از آن از عوامل اين مهاجرت بوده است. در آن زمان شرق اندلس در دست موالی عامريان بود و مجاهد عامری (حک ۴۰۸-۴۳۶ ق/ ۱۰۱۷-۱۰۴۴ م) كه مردی فا, ...ادامه مطلب
ابن حبان شافعی: هرگاه حاجتی داشتم، آن را با توسل به امام رضا علیه السلام گرفتم!ابن حبان شافعی: هرگاه حاجتی داشتم، آن را با توسل به امام رضا علیه السلام گرفتم! تمام علمای مسلمانان اجماع دارند که زیارت، استغاثه، توسل، شفاعت و تبرک به قبور صالحین، جایز و بلکه مستحب مؤکد است. هر چند که پیروان ابن تیمیه آنها را شرک و کفر میدانند؛ ولی آنان در برابر […], ...ادامه مطلب
ابن صَلاح، تقىالدين ابوعمرو عثمان بن عبدالرحمان بن عثمان ابن موسى بن ابىنصر نصرى شَهرزورى محدث، مفسر و فقيه شافعى بود. وى در شَرَخان (قريهاى در نزدیکى شهر زور در عراق كنونى) در سال 577ق به دنيا آمد., ...ادامه مطلب
حاطب ابن أبي بلتعة حاطب ابن ابی بالتعه، یکی از صحابه پیامبر اسلام بود. محمد پیامبر اسلام وی با نامهای به سوی مقوقس حاکم بیزانتی اسکندریه فرستاد. حاطب با هدایایی ازگشت که شامل دو برده نیز میشد، ماریه قطبی و خواهر ماریه. پیامبر اسلام ماریه را به همسری کرفت., ...ادامه مطلب
احمد و بن حسين غضائری و و واسطی بغدادی معروف به ابن غضائری محدث امامی و از دانشمندان رجالی شیعه در قرن چهارم و پنجم هجری قمری و معاصر نجاشی و شیخ طوسی است. وی صاحب کتاب رجالی «الضعفاء» است که به رجال ابن غضائری شهرت دارد., ...ادامه مطلب
عبدالکریم بن ابی العوجا,، یکی از افرادی است که در سده دوم هجری/هشتم میلادی به زندیق معروف بودند. وی بدون ترس، در مراکز مقدس مسلمانان حاضر شده، به اظهار عقاید خود میپرداخت. گفتوگوهای او با امام, صادق,(ع) و شاگردان ایشان، شیوه استدلال جعفر بن محمد(ع) را با کسانی که به آفریدگار اعتقاد نداشتند، نشان میدهد. این مقاله علاوه بر بیان عقاید و مسلک ابن ابی العوجا، به بررسی گفتوگوهای او با امام صادق(ع) میپردازد., ...ادامه مطلب
1 - فتح الباري بشرح صحيح البخاري، 14 مجلد ( تحقيق شيبة الحمد ) : فتح الباري بشرح صحيح البخاري، 14 مجلد ( بتعليق ابن باز والبراك ): فتح الباري بشرح صحيح البخاري، 14 مجلد ( طبعة دار الريان) رابط لكل مجلد : فتح الباري بشرح صحيح البخاري، 14 مجلد ( طبعة المطبعة البهية ) : فتح الباري بشرح صحيح البخاري، 14 مجلد ( طبعة المكتبة السلفية) : 2 - الإصابة في تمييز الص, ...ادامه مطلب
نظر ابن حاجب درباره قرائات و پاسخ آیت الله خویی , ...ادامه مطلب
ابن داوود و علامه حلی، هر دو شاگرد احمد بن طاووس بودهاند؛ از این رو، در آثارشان مشابهتهایی دیده میشود؛ به طوری که ممکن است گفته شود یکی، از دیگری اقتباس کرده است. با وجود این، تفاوتهای این دو کتاب از این قرار است:1. رجال علامه نیز همانند رجال ابن داوود، به دو قسم ترتیب یافته است؛ لکن علامه اسامی کسانی را در قسم اول آورده، که به روایتشان عمل شده و ممدوح دانسته شدهاند و در قسم دوم، کسانی را ذکر کرده که به روایتشان عمل نشده و جرح شدهاند. برخلاف علامه، ابن داوود در قسم اول، کسانی را که کمترین مدح دربارهشان آمده، ذکر کرده است؛ گرچه به خبر آنان عمل نشده و بسیار مذمت شده باشند و در قسم دوم هم کسانی را که کمترین ذمّ در موردشان آمده، ذکر کرده است؛ اگر چه اوثق ثقات بوده باشند.2. معمولاً برخی راویان، مورد اختلاف علمای رجال قرار میگیرند: عدهای، آنها را قابل اعتماد میدانند و عدهای مورد اعتماد نمیدانند. یکی از تفاوتهای «رجال» ابن داوود با «رجال» علامه حلی، مربوط به این گونه راویان است. علامه، چنین افرادی را در هر دو قسم نیاورده است؛ بلکه یا جانب مدح را ترجیح داده و در قسم اول آورده و یا جانب ذم را ترجیح داده و یا متوقف شده که در این صورت، او را در قسم دوم ذکر کرده است. اما ابن داوود، این راویان را، یک بار به اعتبار مدح در قسم اول و بار دیگر به اعتبار ذمّ، در قسم دوم ذکر کرده است., ...ادامه مطلب
ابن مقلة، وهو أبو علي محمد بن علي بن الحسين بن مقلة الشيرازي (ولد عام 272 هـ 886 م وتوفي بها 939 م 328هـ) خطاط شعوب إيرانية، وكان من أشهر خطاطي العصر العباسي وأول من وضع أسس مكتوبة للخط العربي. يٌعتقد بأنه مخترع خط الثلث، لكن لم يبق أي من أعماله الأصلية. عملهعمل ابن مقلة للخلفاء العباسيين، وتولى الوزارة للمقتدر بالله سنة 316 هـ ثم نقم عليه ونفاه إلى بلاد فارس عام 318هـ موضوعات مرتبط: علوم قرآن و حدیثبرچسبها: ابن مقلة , ابن مقسم , ابن شنبوذ , ابن مجاهد , تاریخ قرائات, ...ادامه مطلب
محمد بن حسن بن علی(۳۸۵ق-۴۶۰ق)، مشهور به شیخ طوسی، از محدثان و فقیهان شیعه در قرن پنجم قمری است. شیخ در عراق از شیخ مفید، سید مرتضی و دیگران بهره برد. هنگامی که کتابخانه شاپور در آتش سوخت، از بغداد به نجف رفت و در آنجا حوزه علمیه را برپا کرد. شیخ طوسی، بعد از وفات سید مرتضی رهبری شیعیان را بر عهده گرفت. کتابهای فقهی، حدیثی، تفسیری، رجالی و... او جزء کتابهای مرجع علوم دینی است.جایگاهالفهرست یکی از منابع چهارگانه رجال شیعه و یکی از سه اثر رجالی شیخ طوسی است. شیخ در این اثر از فهرست ابن ندیم، فهرست ابن بطه مؤدب، فهرست یا رجال ابن عقده، فهرست ابن ولید، فهرست احمد بن خالد برقی و فهرست احمد بن عبدون استفاده کرده است. بیشترین استفاده او از فهرست ابن ندیم است که به ۲۲ مورد میرسد.[۱] شیخ طوسی در این کتاب، سند خود را به آثار و مؤلفان شیعه مذکور در کتاب معرفی کرده است.[۲] نام کتابشیخ طوسی، این کتاب را الفهرست نامیده است.[۳] و نجاشی از آن با نام فهرست کتب الشیعه و اسماء المصنفین یاد کرده است.[۴] در برخی کتابهای رجالی شیعه با نام اختصاری «ست» به آن اشاره میشود.[۵] هدفشیخ طوسی این اثر را با هدف ذکر آثار علمی اندیشمندان شیعه دوازده امامی نگاشته است.[۶] البته در مواردی از این اصل تخطی کرده است و افراد غیر امامی دارای اثر را نیز ذکر میکند. به عنوان نمونه او از ۵ تن از عالمان زیدیه از جمله اب, ...ادامه مطلب
فهرست أسماء مُصنّفی الشیعة یا رجال نجاشی یکی از اصول چهارگانه شیعه در علم رجال است. مؤلف آن ابوالحسین احمد بن علی بن احمد نجاشی (م۴۵۰) این اثر را به عنوان فهرستی برای اسامی مؤلفان شیعه تألیف کرده و در آن تنها نام بزرگانی را آورده که کتاب و اثری از خود به یادگار گذاشتهاند. اهمیت کتاب نجاشی آن است که به جهت تقدم کتاب و تخصص نویسنده بر همه کتب رجالی مقدم است. احمد بن علی بن احمد بن عباس بن محمد بن عبد الله بن ابراهیم بن محمد بن عبد الله نجاشی در سال ۳۷۲ هجری در شهر کوفه به دنیا آمد.[۱]پدر او نیز از محدثین و بزرگان شیعه است. کنیه وی بنا بر تحقیق «ابوالحسین» و لقب او «نجاشی» است. انگیزه نگارشنجاشی در مقدمه کتاب، انگیزه تألیف این اثر را سرزنش عدهای از مخالفان شیعه درباره عدم پیشینه علمی این فرقه بیان کرده است. وی مینویسد: «سید مرتضی از مخالفان ما (اهل سنت) نقل نمود که شما شیعیان نه سَلَفی دارید و نه مُصَنّفی؛ از آن جایی که این ادعا غیر عالمانه است خواستم جواب آن را داده باشم، لذا در حد استطاعتم نام مصنفین شیعه را جمعآوری نمودم.»[۲] تاریخ نگارشتألیف این کتاب به میانه سالهای ۴۱۹ تا ۴۳۶ هجری برمیگردد؛ چنانکه در آن به وفات محمد بن عبدالملک تبان (م۴۱۹) اشاره شده و از سویی هنگام نام بردن از سید مرتضی (م۴۳۶) عبارت «أطال الله بقاءه» به کار رفته است.[۳] روش تألیفدر کتاب، ابتدا مؤلفین عصر پیا, ...ادامه مطلب
ابوالعباس احمد بنمحمد بنسعید هَمْدانی (۱۵ محرم ۲۴۹-۷ ذیقعده ۳۳۲ق)، مشهور به اِبْن عُقْده ، محدث شیعی و پیرو مذهب جارودیه (از فرق زیدیه). در میان امامیه مقبولیت داشته و بخش عمدهای از اصول شیعه توسط او روایت شده و احادیث بسیاری از او در کتب اربعه وارد شده است. عُقده لقب پدر وی است که از وراقان (صحاف و نسخهبردار) و معلمان کوفه بود. خاندان او از طریق ولاء عتق با بنی هاشم (ظاهراً شاخه عباسی آن) و نیز با قبیله هَمْدان (شاخه سبیع) خویشاوند بودهاند[۱] و شهرت ابن عقده به هَمْدانی به همین جهت بوده است. در کوفه و بغدادابن عقده بیشتر عمر خود را در کوفه گذرانده و بنا به تصریح شاگردش ابن جعابی تنها ۳ بار به بغداد سفر کرده است.[۲] نظر به اینکه ابن عقده در سفر خود به بغداد از علی بن داوود قنطری استماع حدیث کرده است[۳] نخستین سفر وی به بغداد احتمالاً در فاصله ۲۶۶-۲۷۱ق بوده است. سفر دوم وی به بغداد که در آن از احمد بن یحیی صوفی (درگذشت۳۰۶ق)[۴] استماع حدیث کرده،[۵] طبعاً پیش از ۳۰۶ق /۹۱۸م صورت گرفته است و این امر با اطلاعاتی که ابن جعابی در مورد سفر دوم به دست داده است سازگاری دارد.[۶] این سفر پیش از ۳۱۸ق یعنی سال وفات یحیی بن صاعد[۷] پایان یافته، زیرا در این تاریخ ابن عقده به کوفه بازگشته بوده است.[۸] درباره سفر سوم وی به بغداد گزارش شده که در ۳۳۰ق در جامع رصافه و مسجد براثا حدیث گفته است.[۹] م, ...ادامه مطلب