دکتر مصطفوی | Dr. Mostafavi

صناعات پنجگانه (خمس) معنای صناعت صناعت یا فن (یا همان تکنیک (Technic) در زبان انگلیسی) در اصطلاح به ملکه نفسانی و حاصل شده ای گفته می شود که انسان توسط آن می تواند اموری را برای دستیابی به یک هدف به کار ببرد و این کاربرد در حد امکان از روی بصیرت و آگاهی است. فرق علم و صناعت این است که غایت علم، شناخت نظری حقیقت است؛ در حالی که غایت صناعت، بهره وری است. صناعات پنجگانه(خمس) در منطق در منطق، بر حسب این که قیاس از چه نوع مقدماتی تشکیل یابد، ارزش آن قیاس، متفاوت خواهد بود و متناسب با هر یک از آن مقدمات، عنوانی خاص دارد.به بیان دیگر، قیاس از نظر ارزش مقدمات پنج قسم است و پنج گونه ارزش دارد. بدین ترتیب پنج صناعت یا پنج فن (صناعات خمس) به وجود می آید که ارسطو درباره هر یک از این پنج صناعت، رساله ای مخصوص دارد.این صناعات عبارتند از: برهانجدلسفسطه (مغالطه)خطابهشعر اساسا قیاس ها از نظر اثر و فایده، پنج گونه مختلف اند و این پنج گونگی قیاس ها مربوط است به ماده قیاس نه به صورت آن ها. انسان، متناسب با اهداف مختلی که دارد، قیاس به کار برده و استدلال می کند؛ یعنی هدف انسان ها از قیاس ها یکی از آثار پنج گانه است که بر قیاس ها مترتب است. برهان: اثری که بر قیاس مترتب می شود و هدفی که از آن منظور است، گاهی یقین است؛ یعنی هدف قیاس کننده این است که واقعا مجهولی را برای خود یا برای مخاطب خود، تبدیل به معل, ...ادامه مطلب